Zondag 18 december 2022 om 16.30 uur uur zingt de Schola Cantorum van het Ward-Instituut in de Sint-Christoffelkathedraal in Roermond de gezangen van de Vespers van de 4e Adventszondag.
De Advent is van oudsher een tijd van uitzien en verlangen naar de komst van de Messias. In de Advent zingen we ons verlangen naar verbinding met God uit, dat Hij ons nabij is. De Advent besteedt veel aandacht aan de profeten en Johannes de Doper die Christus hebben aangekondigd en aangewezen, en aan Maria die gelovig heeft ingestemd met haar rol als Zijn moeder. Naarmate het Kerstfeest in het zicht komt, wordt de Adventsliturgie uitvoeriger en nadrukkelijker. De dagen van 17 tot 24 december betekenen een nieuwe fase binnen de Advent.
Op deze dagen laten liturgische teksten ons toeleven naar het feest van Christus’ geboorte en hebben de grote gebedsuren toepasselijke hymnen.
Die wending naar Kerstmis komt duidelijk aan het licht wanneer de reeks O-antifonen in de vespers begint, de antifonen die het Magnificat, de lofzang van Maria, omkransen. Deze O-antifonen benadrukken het bidden om de komst en het nabij zijn van de Komende.
De scholaleden van het Ward-Instituut, afkomstig uit Limburg, Brabant en Belgisch Limburg, zijn allen enthousiaste gregoriaanse zangers en vertrouwd met de semiologie, een wetenschap die zich bezig houdt met de allereerste muzieknotaties uit de vroege middeleeuwen. Binnen liturgische vieringen en met het uitvoeren van concerten wil de Ward-Schola, onder leiding van Cyriel Tonnaer, de belangstelling voor het gregoriaans stimuleren en een bijdrage leveren aan het behoud van het gregoriaans in de eredienst. Gregoriaanse gezangen geven aan bijbelteksten een extra dimensie, bieden ons als het ware een muzikale exegese door welluidende verhoudingen tussen woorden en tonen.
In de loop van haar nu 58-jarig bestaan verzorgde de Ward-Schola vele radio- en televisieuitzen-dingen in binnen- en buitenland, bracht diverse CD’s uit en maakte vele concertreizen o.a. naar Salzburg, Rome, Parijs, Lille, Luxemburg en Chartres. De Schola is een graag geziene gast op festivals voor religieuze muziek. Zo nam het koor diverse keren deel aan het Internationaal Gregoriaans Festival van Watou, een festival van wereldfaam.
Adventsboodschap 2022
Broeders en zusters in Christus,
Uit onderzoek is gebleken dat een mens ruim 600 dagen van zijn leven bezig is met wachten. In de rij bij de bakker en de slager, voor het rode verkeerslicht, in de wachtkamer van de dokter, wachten tot de telefoon wordt opgenomen, wachten op de bus, op de trein, op mensen die altijd te laat zijn.
We wachten bijna 15 duizend uur.
Wachten kan een eeuwigheid duren. Soms verlangen we zo naar iets of iemand dat elke seconde ons te lang duurt. Dat is het hoopvolle wachten op iets moois dat te gebeuren staat. Zoals een kind niet kan wachten tot het eindelijk pakjesavond is.
Maar er bestaat ook zoiets als uitzichtloos wachten. Zoals asielzoekers ervaren, die op de stoep van een aanmeldcentrum staan en geen idee hebben wanneer hun verzoek in behandeling wordt genomen. Of de vele slachtoffers van de toeslagenaffaire, die nog altijd wachten op compensatie voor geleden schade. Dan is wachten moeilijk.
Het tegenovergestelde van wachten, is altijd maar doorgaan. Nooit eens even afremmen, maar steeds doordenderen. De samenleving staat nooit stil, maar draait vierentwintig uur per dag door. Je hoort mensen tegenwoordig ook wel eens klagen dat ze “altijd aanstaan”. Ze bedoelen dan dat ze nooit een moment rust hebben, nooit eens de kans krijgen om tot bezinning te komen.
Wat goed dat er dan nog spoorwegbomen en verkeerslichten zijn, die ons af en toe dwingen om even stil te staan. En was het, naast alle leed die corona berokkend heeft, ook niet weldadig dat het leven tijdens de pandemie noodgedwongen wat langzamer ging? Dat we gedwongen werden om het wat rustiger aan te doen en wat meer stil te staan bij de dingen in het leven die echt belangrijk zijn?
In de Kerk kennen we ook een periode waarin wachten belangrijk is: de Advent.
We verwachten de komst van Christus. We weten dat we zijn geboorte met Kerstmis gaan vieren, maar toch is het niet meteen Kerstmis. Het is eerst vier weken Advent. Een tijd van geduldig wachten, verwachten en ons voorbereiden op wat komen gaat. Een tijd om tot bezinning en inkeer te komen.
Een tijd ook om alert te zijn. Waakzaam, zoals het evangelie van de eerste zondag van de Advent zegt. Jezus maakt daarin een opmerkelijke vergelijking. Hij verwijst naar de tijd van Noach, toen de mensen in de dagen vóór de zondvloed niet in de gaten hadden wat hen te wachten stond en doorgingen met eten en drinken, met huwen en ten huwelijk geven.
Een onheilspellende boodschap, waarvoor ook heel makkelijk voorbeelden uit onze tijd te bedenken zijn: zelfs toen ons land al getroffen werd door de coronapandemie hadden we nog niet in de gaten hoe groot het probleem eigenlijk was. Al jaren wordt er gewaarschuwd voor klimaatverandering en toch is het heel moeilijk om ons gedrag te veranderen. En wie had vorig jaar rond deze tijd kunnen denken dat er nu zo dichtbij huis een oorlog zou woeden? Letten we wel op? Zijn we wel waakzaam?
De Advent is een tijd om gas terug te nemen. Om niet vierentwintig uur per dag áán te staan, maar om onszelf ook eens even uit te zetten; de knop om te draaien en tijd te nemen om na te denken over wat echt belangrijk is, dingen die de moeite waard zijn om op te wachten. Dát zijn de lichtpuntjes in ons leven, waarvan het eerste kaarsje op de adventskrans een symbool is.
Als we daar eens even de tijd voor nemen, dan mogen we ontdekken dat Advent niet iets is van vier weken per jaar. Ook niet van 600 dagen of 15 duizend uur. Maar Advent – wachten op de ontmoeting met Christus – duurt een mensenleven lang.
Waar het nu om gaat, is dat wij die tijd goed besteden. Niet door voortdurend achter onszelf aan te rennen. Ook niet door ons op te sluiten in onze binnenkamer en te doen alsof de rest van de wereld niet bestaat. Nee, Advent vraagt van ons een vorm van actief wachten. Dat wil zeggen: ons voorbereiden op de komst van Christus, want we weten niet wanneer we Hem mogen ontmoeten.
Vast en zeker aan het einde van ons leven, wanneer dat ook zal zijn. Maar Advent en Kerstmis leren ons nog iets anders: God is mens geworden. Sinds dat eerste Kerstfeest in Bethlehem is Hij onder ons aanwezig. We kunnen Hem elke dag tegenkomen. Op straat, in de bus, in de wachtkamer van de dokter.
In elke medemens die we ontmoeten, kunnen we ook God ontmoeten. Hij komt naar ons toe op een moment waarop wij Hem niet verwachten. Dan mogen we niet aan Hem voorbij hollen. Daarom kunnen we ons maar voorbereiden en goed zijn voor elke mens die we tegenkomen of die aan onze deur klopt.
Het kan Onze-Lieve-Heer zelf zijn.
Advent betekent letterlijk ‘komst’. We wachten op God die naar ons toekomt en steeds opnieuw komt. Advent is daarom ook: blijven uitzien naar de Komende, naar God die mens wordt en onder ons aanwezig wil zijn.
Wie al die uren en dagen wachten en verwachten invult vanuit de hoop God te ontmoeten leeft niet uitzichtloos, maar wandelt in het licht van de Heer, zoals de profeet Jesaia het noemt. Dat is het licht dat in de Advent steeds feller gaat schijnen, tot God uiteindelijk stralend naar ons toekomt. Hij is de moeite van het wachten waard. Ik wens u een verwachtingsvolle Advent en een Zalig Kerstfeest.
Roermond, november 2022
+ Harrie Smeets, bisschop van Roermond
Adventsboodschap 2020
Broeders en zusters in Christus,
Een foto uit de media: voor de kerk van Nice staat een soldaat met een mondkapje op en in zijn handen heeft hij een geweer. Die foto zegt veel over het afgelopen jaar, want in die ene foto zitten twee vormen van gevaar die dit jaar om aandacht vroegen: er zijn mensen die het leven van anderen bedreigen en er is een virus dat evenzeer levensbedreigend kan zijn. En dus letten we op, zijn we waakzaam: waakzaam dat corona niet verder verspreid wordt en waakzaam dat het leven van mensen niet door anderen bedreigd wordt. De foto van de soldaat met mondkapje en geweer toont die waakzaamheid in één beeld. Zou dat de waakzaamheid zijn die Jezus bedoelt in het evangelie als Hij zegt: ‘Wees waakzaam’?
Is deze waakzaamheid het nieuwe normaal voor onze toekomst? Bij alle maatregelen, hoe begrijpelijk en zinnig ook, is er ook iets in ons binnenste dat zich verzet tegen het idee dat dit het nieuwe normaal zou zijn: dat we op weg zijn naar een wereld waarin onze handen gevuld worden met een geweer en ons gezicht bedekt wordt, zodat het bijna onmogelijk is om te zien welk gevoel daarop te lezen staat. In het verlengde daarvan was onlangs in het nieuws dat heel jonge mensen, eigenlijk nog kinderen, steeds vaker een mes bij zich dragen om zichzelf een gevoel van veiligheid te geven.
Een van de oer-menselijke gevoelens, die dit jaar nogal sterk naar voren kwam, is angst: een bedreigend virus in de buurt of geweld dat een mens blijkbaar zomaar kan treffen: het roept angst op. Bang zijn, is een heel menselijke eigenschap die ertoe kan leiden dat we ons verschansen achter de schijnveiligheid van een wapen, van scherpe woorden of van een gezichtsuitdrukking waaraan niets valt af te lezen.
Met heel ons wezen voelen wij aan dat het niet de bedoeling kan zijn dat dit normaal is, dat wij in permanente angst zouden moeten leven. Als mensen verwachten, hopen en geloven we dat een ander ons in principe wel goed gezind is en dat onze wereld fundamenteel wel goed geschapen is. Kortom: dat we bestemd zijn om zonder constante bedreiging te leven en evenzeer bestemd zijn om samen te leven.
Jezus roept op tot waakzaamheid aan het begin van de Advent. Dit is echter geen waakzaamheid om het onheil buiten de deur te houden, maar waakzaamheid om het heil binnen te laten. Om het heil dat God ons schenkt niet voorbij te lopen, maar onze ogen, onze handen en ons hart ervoor open te houden.
Maar verwachten wij nog heil van Godswege of hebben veel mensen God in het verleden opgesloten? Geloof, dat was vroeger, wordt dan gezegd. Of: van geloof komt alleen maar ellende. Daar is veel op af te dingen. En als God er alleen in het verleden was, wat houden we dan over voor de toekomst? Waar vinden we dan nog heil als het leven ons te machtig dreigt te worden?
Uiteraard dienen we onze eigen en elkaars gezondheid te beschermen, onze duur bevochten vrijheid te verdedigen en ook is het goed dat jonge mensen zo’n mes afgenomen wordt. Maar zou het niet nog beter zijn als de angst zelf van ons weggenomen zou worden, als we zouden ervaren dat angst niet nodig is?
De profeet Jesaja in de eerste lezing gebruikt een mooi beeld: Het volk van Israël zit in de problemen en God lijkt onzichtbaar geworden, onzichtbaar verscholen achter de wolken. Het volk heeft God blijkbaar vergeten. ‘Niemand die eraan dacht uw Naam aan te roepen, die op U zijn vertrouwen durfde te stellen,’ zegt Jesaja. Dan vraagt hij: ‘Scheur toch de hemel open en daal af.’
Laat het heil binnen, roept het evangelie. ‘Scheur toch de hemel open en daal af.’ Christus is het die ons heil brengt. Hij daalt af, komt naar ons toe en deelt ons menszijn. Niet zodat alle problemen van ons weg genomen worden, maar om te laten zien dat angst niet nodig is; dat Hij ons leven deelt en redt.
God brengt onze wereld geen onheil maar heil. De Immanuel, God-met-ons, komt naar ons toe en laat ons weten dat we ten diepste van God zijn. Wees waakzaam, zodat we Zijn Woord met open armen kunnen ontvangen, zodat het ons innerlijk kan bevrijden van angst en onzekerheid en niet afketst op een geharnast innerlijk.
‘God staat bij, wie op hem durft te hopen.’ Dat is de belofte van Jesaja in de lezing. En iets durven, veronderstelt dat we niet te bang zijn. Laten we niet bang zijn op God te vertrouwen. In het groeiende Licht van de Advent kan Hij de wolken van onze bange duisternis verdrijven en ons brengen tot Christus: Licht uit Licht.
Een gezegende Adventstijd toegewenst.
Roermond, november 2020
+ Harrie Smeets,
bisschop van Roermond
Bisschop Harrie Smeets zal op de vier zondagen van de Advent een eucharistieviering opdragen in de Caroluskapel in Roermond. Deze viering is bedoeld als een bescheiden uitbreiding van de ‘vieringencapaciteit’ in het centrum van Roermond, omdat in alle kerken maar 30 mensen mogen worden toegelaten. Op deze wijze kunnen toch wat extra mensen tijdens de Advent een eucharistieviering bijwonen.
Tijdens deze vieringen op zondag 29 november, 6 december, zondag 13 december en zondag 20 december gelden in de Caroluskapel dezelfde regels als in alle parochiekerken. Dat wil zeggen dat maximaal 30 personen de viering kunnen bijwonen, dat vooraf aanmelden noodzakelijk is en dat er een dringend advies geldt om in de kapel een mondkapje te dragen.
De Caroluskapel ligt aan de Swalmerstraat 100 in Roermond (bij de kantoren van het bisdom). Deze adventsvieringen beginnen steeds om 9.30 uur. Aanmelden kan alleen telefonisch via de receptie van het bisdom: op werkdagen van 9.00 uur – 13.00 uur via 0475-386888.
De communicanten hebben dinsdag adventskransen gemaakt. Komende zondag worden de kransen gezegend en na de viering kunnen de kinderen ze mee naar huis nemen. Dan kunnen ze thuis de vier zondagen tot de advent aftellen.
Foto: John Peters