Bij de boedelscheiding die plaatsvond bij het opheffen van het redemptoristenklooster van de Kapel in ’t Zand in Roermond in 2011 bracht de laatste rector pater Gé Janssens een deel van het vaatwerk mee naar Klooster Wittem. Onder dit vaatwerk bevond zich een vergulde zilveren kelk met in een van de zogenaamde voetlobben een afbeelding van een schaar gegraveerd. In 2013 vroeg ik de oud-rector van Roermond en oud-archivaris van Klooster Wittem pater Jozef Konings of hij wat meer van deze kelk af wist. ‘Ach,’ reageerde deze ontroerd, ‘ik heb zó vaak de mis opgedragen met deze kelk!’ Het verhaal dat hij toen deed heeft hij op mijn verzoek op schrift gesteld.

De kelk werd door de Christoffelparochie, de kathedraal van Roermond, geschonken aan de ‘dochterparochie’ van de H. Jozef in de nieuwe Roermondse wijk de Kemp, gelegen nabij de Kapel in ’t Zand. Deze parochie, gesticht in 1950/51, werd ook door redemptoristen bediend, o.a. door pater Konings die er pastoor was tot 1997. Na de fusie van de Jozefparochie in 2001 met de Kapel in ’t Zand tot pastorale eenheid is de kelk in de brandkast van de Kapel beland en vandaar in Wittem terecht gekomen. 

De bouwpastoor Harrie Adams had aan pater Konings verklaard dat deze kelk van het kleermakersgilde is geweest, dat in de kathedraal, zoals in de periode vanaf de Middeleeuwen gebruikelijk, zijn ‘eigen’ altaar had. 

De volgende informatie ontleen ik aan een artikel in de ‘Spiegel van Roermond’, 19931. De eerste berichten over een statuut voor de kleermakers dateren uit het jaar 1552. Het gilde zal zeker van eerdere datum zijn; maar vanwege de grote stadsbrand van 1554 is oudere informatie in Roermond schaars. Gemeld wordt dat omstreeks 1570 twee wekelijkse missen werden opgedragen aan het altaar van Sint Anna. Het gilde had vele bezittingen. Er is een document bewaard uit 1787 waarin vermeld staan de inkomsten, goederen en schulden van het ambacht. Het gilde had toentertijd verschillende goederen in bezit voor de eredienst: “3 zilveren en 3 koperen kronen, 2 zilveren ampullen, 1 zilveren bord, een vergulde zilveren kelk,  6 koperen kandelaars, 4 houten kandelaars, 6 antipendia, 6 stel klederen voor het beeld van Sint Anna en een kazuifel”. Het kan niet anders dan dat de vermelding van de kelk betrekking heeft op de betreffende kelk die in Wittem is terecht gekomen. Het betreft een strak sobere gotische kelk uit de Late Middeleeuwen. 

Het gilde vierde de mis bij het altaar van Sint Anna die als patrones van de kleermakers werd vereerd. Overigens geeft heiligen.net verschillende patroonheiligen aan voor de kleermakers, maar een motivatie of aanleiding is niet duidelijk. Opmerkelijke afwezige in de lijst van heiligen is de H. Gerardus Majella, die zelf kleermaker was… 

Tijdens het kennismakingsbezoek van bisschop Harrie Smeets aan Klooster Wittem, 8 april j.l., is de kelk aan de bisschop ‘terug’ geschonken met de bedoeling dat deze weer op zijn oorspronkelijke plaats terugkomt in de Christoffelkathedraal van Roermond.   

Jeroen de Wit

Klooster Wittem

1G.W.G. van Bree, De ambachtsgilde van Roermond. In Spiegel van Roermond. Jaarboek voor Roermond. Een uitgave van de Stichting Rura, 1993, pp. 15-52.